Aktami prawnymi regulującymi wszelkie kwestie związane z przeprowadzeniem Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań w 2021 roku są:
- rozporządzenie (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 763/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. w sprawie spisów powszechnych ludności i mieszkań (Dz. Urz. UE L 218 z 13.8.2008, str. 14);
- rozporządzenie wykonawcze komisji (UE) 2017/543 z dnia 22 marca 2017 r. określające zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 763/2008 w sprawie spisów powszechnych ludności i mieszkań w zakresie specyfikacji technicznych tematów i dotyczących ich podziałów (Dz. Urz. L 78 z 23.3.2017, str. 13);
- rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz. Urz. UE L 119 z 04.05.2016, str. 1) w zakresie zasad przetwarzania danych osobowych;
- rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 223/2009 z dnia 11 marca 2009 r. w sprawie statystyki europejskiej oraz uchylające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE, Euratom) nr 1101/2008 w sprawie przekazywania do Urzędu Statystycznego Wspólnot Europejskich danych statystycznych objętych zasadą poufności, rozporządzenie Rady (WE) nr 322/97 w sprawie statystyk Wspólnoty oraz decyzję Rady 89/382/EWG, Euratom w sprawie ustanowienia Komitetu ds. Programów Statystycznych Wspólnot Europejskich (Tekst mający znaczenie dla EOG i Szwajcarii) (Dz. Urz. L 87 z 31.3.2009, str. 164), w zakresie zasad opracowywania, tworzenia i rozpowszechniania statystyk oraz poufności informacji statystycznych;
- ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 997, z późn. zm.);
- ustawa o Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań 2021 r
Rozporządzenie nr 763/2008 jest aktem prawnym, ustanawiającym wspólne zasady dla wszystkich krajów członkowskich dotyczące dostarczania danych na temat ludności i mieszkań.
Każde z państw członkowskich jest obowiązane, zgodnie z jego art. 1, do dostarczenia co dziesięć lat wyczerpujących danych objętych tematami spisu. Rozporządzenie określa również:
- okresy referencyjne dla realizacji spisów,
- zakres pozyskiwanych w spisach informacji,
- formy i zakres informacji wynikowych.
Przyjęta regulacja dotycząca spisu ludności i mieszkań dopuszcza swobodny wybór źródeł danych i metod przeprowadzania spisów. Jednocześnie zobowiązuje wszystkie kraje do zagwarantowania wysokiej jakości i pełnej porównywalności wyników przeprowadzanych spisów.
Zgodnie z zaleceniami ONZ i UE, spisy powszechne powinny odbywać się co 10 lat. Spisy ludności i mieszkań na przełomie dziesięcioleci w roku kończącym się na „1”. Zostało to ustalone przez instytucje międzynarodowe, tak aby zapewnić maksymalną porównywalność danych pomiędzy krajami. Ostatni spis powszechny przeprowadzono w Polsce w 2011 roku.
Wyniki spisu ludności i mieszkań powinny być przekazane do Eurostatu w ciągu dwóch lat po zakończeniu najbliższego spisu, co regulują unijne przepisy. W przypadku planowanego na 2021 rok Narodowego Spisu Ludności i mieszkań wyniki spisu powinniśmy przekazać do Eurostatu do końca 2023 roku. Zobowiązanie to ma za zadanie ujednolicić informacje wynikowe, które są wykorzystywane na potrzeby instytucji unijnych.